ตำนานอ่าวพระนาง จังหวัดกระบี่ สมัยหนึ่งนานมาแล้วมีหญิงสาวสวยคนหนึ่ง อาศัยอยู่ที่ปราสาทริมทะเลไม่ไกลจากสุสานหอยมากนัก ด้วยเหตุที่นางเป็นผู้เลอโฉมนี่เอง จึงทำให้มีชายหนุ่มมาหมายปองเป็นจำนวนมาก แต่นางไม่รับรักใครเลย อยู่มาวันหนึ่งมีชายหนุ่มจากเกาะหัวขวานมาหา และขอความรักจากนาง แต่นางไม่รับรักชายหนุ่มผู้นั้น จึงใช้กำลังฉุดคร่าจะเอาตัวนางไปให้ได้ ขณะนั้นมีชายหนุ่มจากเกาะพญานาคผ่านมาเห็นเหตุการณ์จึงเข้าไปช่วย ในที่สุดนางจึงยอมตกลงจะแต่งงานกับชายหนุ่มเกาะนาค เมื่อถึงวันนัดแต่งงานชายหนุ่มเกาะนาคก็ยกขันหมาก มาทำให้ชายหนุ่มอื่น ๆ ที่หมายปองอยู่ทราบข่าว และไม่ยอมจึงยกขบวนมาแย่งชิงนาง เกิดรบพุ่งกันชุลมุนวุ่นวายไปหมด พระฤาษีที่จำศีลอยู่ในถ้ำได้ยินจึง ออกมาห้ามปรามไว้แต่ไม่มีใครเชื่อฟัง จึงสาบให้เป็นหินไปทั้งหมด นางผู้เลอโฉมกลายเป็นถ้ำนาง ส่วนชายหนุ่มได้กลายเป็นเกาะหัวขวาน เกาะปอดะ เขาหงอนนาค เขาหางนาค ขันหมากที่จมลงในทะเลเป็นภูเขา รูปขันหมากอยู่หน้าถ้ำนาง ส่วนข้าวเหนียวกวนที่นำมาในงานแต่งงาน ได้กลายเป็นสุสานหอย
คติ/แนวคิด สถานที่ที่กล่าวถึงในตำนานเป็นสถานที่ที่ปรากฏอยู่จริงตาม ธรรมชาติในพื้นที่จังหวัดกระบี่ ตำนาน ถ้ำพระนางจึงเป็นตำนานที่แต่งขึ้น เพื่อให้สอดคล้องกับสถานที่ที่มีอยู่ก่อนแล้ว มากกว่าที่จะเชื่อตามตำนานว่าสถานที่ดังกล่าวเกิดขึ้น เพราะคำสาปของฤาษี ตำนานถ้ำพระนางจะสัมพันธ์กับความเชื่อที่ว่าในถ้ำพระนางมีเจ้าที่ ซึ่งเป็นหญิงสาวสวยสิงสถิตอยู่ เนื่องจากมีชาวเลที่เข้าไปนอน เพื่อหลบมรสุมเคยฝันเห็นและเล่าต่อ ๆ มา หลังจากนั้นเมื่อชาวเรือจะออกทะเลเพื่อไปหาปลา ก็จะนำปลัดขลิกไปถวาย เพื่อบนบานให้มีชีวิตรอดปลอดภัย จากการออกทะเลและหา ปลาได้มาก ๆ
